بررسی کالوس زایی و باززایی گیاه دارویی پروانش (catharanthus roseus l.) در شرایط درون شیشه ای و ارزیابی میزان آلکالوئید های آن

چکیده گیاه پروانش (catharanthus roseus l.) از تیره خرزهره، یکی از مهم ترین گیاهان دارویی است که بیش از 90 ترپنوئید ایندول آلکالوئید دارد که مهم ترین آنها آجمالیسین و سرپنتین می باشند که در درمان بیماری فشار خون و وین بلاستین و وین کریستین در شیمی درمانی بیماران سرطانی کاربرد دارند. در این پژوهش به منظور دست یافتن به بهترین تیمار هورمونی موثر در رشد کالوس، باززایی در کشت بافت و بررسی میزان آلکالوئید کل گیاهچه؛ از ریزنمونه های برگ و جوانه جانبی استفاده شد. پس از گندزدایی، استقرار ریزنمونه ها در محیط کشت موراشیگ و اسکوگ حاوی ترکیبات هورمونی مختلف انجام شد. بعد از انکوباسیون کشت ها در شرایط نوری و دمایی مناسب، صفات وزن تر کالوس، رنگ کالوس، شیشه ای شدن و کیفیت بافت کالوس بررسی شد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که تیمارها از نظر این صفات با یکدیگر در سطح یک درصد تفاوت معنی دار دارند. مقایسه میانگین ها نشان داد که بیشترین میزان کالوس با دو تیمار naa (3 mg•l-1) و bap (14.42 mg•l-1) حاصل می شود. در آزمایش باززایی بیشترین تعداد گیاهچه در تیمار کالوس برگی با naa (1 mg•l-1)+bap (1 mg•l-1) و تیمار جوانه جانبی با naa (2 mg•l-1) +bap (8 mg•l-1) مشاهده شد. کالوس های تحت تاثیر تیمار 2,4-d (0.25 mg•l-1) +bap (1.5 mg•l-1) و گیاهچه های تولیدی در اثر تیمار naa(3mg•l-1)+bap(14.42mg•l-1) بیشترین میزان آلکالوئید را داشتند. نتایج این پژوهش پتانسیل تولید مواد موثره ارزشمند گیاه پروانش را در شرایط درون شیشه ای تائید می کند.